1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền công nghệ số

các định nghĩa về một số cách kiếm tiền online (electronic money/e-money) hiện nay trên thế giới thường được hiểu ở phạm vi hơi rộng. Ví dụ, nhà băng Trung ương Châu Âu (ECB) biểu thị tiền điện tử là giá trị tiền tệ được lưu trữ trên một thiết bị điện tử được dùng phổ quát để thực hiện thương lượng trả tiền cho những công ty khác ko phải là tổ chức phát hành. Còn ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS) định nghĩa tiền điện tử là trị giá được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong đó thông báo về khoản tiền hoặc trị giá khả dụng của quý khách được lưu trữ trên một trang bị điện tử thuộc sở hữu của khách hàng. Các định nghĩa này khá phức tạp, có thể gây ra lầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền phương pháp số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).

Xem thêm: mt5 là gì

Trong thực tế, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với các loại tiền khác phê duyệt 4 đặc điểm chính. Trước tiên, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo đó, tiền điện tử có gần như 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), trao đổi (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Cùng lúc, tiền điện tử cũng luôn được biểu lộ dưới dạng giá trị của tiền pháp định của một quốc gia (thí dụ VND, đô la, SGD...). Hơn thế nữa, tiền điện tử cũng được ngân hàng Trung ương (NHTW) bảo đảm.

Thứ 2, tiền điện tử có thể do nhà băng phát hành hoặc cũng có thể do doanh nghiệp phi nhà băng phát hành. Vì thế, để đảm bảo an toàn cho người dùng, tất cả quốc gia luôn có quy định rất chặt chẽ đối với những tổ chức phát hành tiền điện tử. Đối với những ngân hàng, NHTW có hệ thống những quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ đề nghị, bảo hiểm tiền gửi… Đối với các tổ chức phi nhà băng, NHTW có những quy định về cấp phép, về giám sát… và thường ngày phải thực hiện ký quỹ tại hệ thống nhà băng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).

Thứ ba, tiền điện tử có cơ chế bảo đảm tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo ấy, tiền điện tử do các ngân hàng phát hành sẽ được đảm bảo bằng tỷ lệ dữ trữ đề nghị tại NHTW, còn tiền điện tử do các đơn vị phi nhà băng phát hành sẽ được đảm bảo bằng cơ chế ký quỹ tại hệ thống ngân hàng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Thông thường, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn phổ thông so với tỷ lệ dự trữ bắt buộc do các quy định an toàn ứng dụng đối với các doanh nghiệp này thấp hơn phổ quát so với ngân hàng. Tỷ lệ ký quỹ tại một vài đất nước theo cách tiếp cận thận trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm khác biệt then chốt giữa tiền ngân hàng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).

Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong những sản phẩm điện tử gồm hai loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại sáng tạo gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.

Xem thêm: mô hình lá cờ

Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB khái niệm như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền phương pháp số không chịu sự điều hành, được phát hành bởi những người lớn mạnh phần mềm (developers) thường cùng lúc là người kiểm soát hệ thống; được dùng và chấp nhận thanh toán giữa những thành viên của một cộng đồng ảo nhất thiết”. Ví dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được dùng cho quảng bá hay các trò chơi trên app Facebook... Theo đó, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất không giống nhau. Tiền ảo không phải là tiền pháp định nên không gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW bảo đảm. Những công ty phát hành tiền ảo cũng không chịu sự quản lý, giám sát chặt chẽ của NHTW. Cùng lúc, phạm vi hoạt động của tiền ảo thường tương đối hẹp chỉ trong phạm một cộng đồng và sử dụng cho mục đích nhất định (thí dụ, game online). Nhắc cách khác, tiền ảo mang đa dạng đặc điểm của hàng hóa đàm luận hơn là một đồng tiền. Dù rằng vậy, hiện nay tiền ảo đang từng bước phát triển với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn nghĩa vụ của doanh nghiệp phát hành mà ko gắn với trách nhiệm của NHTW và phạm vi hoạt động cũng chỉ ở khuôn khổ một cùng đồng như nêu trên.

Còn tiền phương pháp số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được tạo ra bởi những thuật toán mã hóa phức tạp, được đàm phán, đàm luận hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự quản lý của bất kỳ tư nhân hay đơn vị nào (trừ khi được NHTW trực tiếp phát hành). Ví dụ điển hình của tiền kỹ thuật số là Bitcoin, Ethereum... Có thân xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang phát triển để có nhiều đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng thanh toán, còn khả năng tích tụ trị giá thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Mặc dù vậy, tiền phương pháp số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở nên tiền điện tử với lý do quan trọng nhất là sự xác nhận của NHTW các quốc gia. Khi NHTW tất cả các nước không thừa nhận, đồng bạc phương pháp số sẽ ko được bảo đảm và không có khả năng quy đổi ở phạm vi rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền kỹ thuật số đang được phát triển theo hướng khai thác các lợi thế, Ưu điểm của kỹ thuật chuỗi khối - blockchain (như chi phí giao dịch thấp, độ an toàn bảo mật cao, thuận lợi, chóng vánh...) hơn là theo hướng dùng đồng bạc công nghệ số như 1 đồng tiền thực thụ.

Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm đấy là tiền di động (mobile money), nghĩ rằng tiền di động và tiền điện tử không giống nhau. Tuy vậy, theo khái niệm của Hiệp hội thông tin di động toàn cầu (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận nhà sản xuất tài chính qua điện thoại di động. khái niệm này rộng và bao hàm rất nhiều ý nghĩa của nhà sản xuất này, nhất là từ giác độ người dùng. Theo ấy, với bản chất là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do đơn vị (thường là nhà mạng) sản xuất nhà sản xuất trung gian trả tiền phát hành và định danh quý khách duyệt y cơ sở vật chất dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, ko cần kết liên với tài khoản ngân hàng. Doanh nghiệp nguồn vốn quốc tế (IFC) cũng nghĩ rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong đấy các thương lượng trả tiền và vốn đầu tư được tiến hành trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc không trực tiếp gắn với account nhà băng.

2. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định khái niệm tiền điện tử. Tuy thế, 1 vài văn bản đã quy định những dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật nhà băng Nhà nước (2010), Luật các tổ chức tín dụng (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về thanh toán ko sử dụng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung 1 vài điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ nhà băng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về thanh toán không dùng tiền mặt sửa đổi đã hợp nhất đưa ra khái niệm rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là trị giá tiền tệ lưu trữ trên những công cụ điện tử được trả trước bởi khách hàng cho ngân hàng, chi nhánh nhà băng nước ngoài, đơn vị phân phối dịch vụ trung gian thanh toán để thực hiện thương lượng trả tiền và được đảm bảo trị giá tương ứng tại ngân hàng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.

So sánh với những khái niệm trên toàn cầu, có thể thấy khái niệm trong dự thảo tương đối thích hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan trọng hơn là việc thống nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không chỉ giúp ngừng rõ ràng khuôn khổ của tiền điện tử mà còn giúp công việc quản lý được thống nhất về một mối manh là NHNN, từ đấy lấp được lỗ hổng trong công việc quản lý đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.

đồng thời, những quy định trong dự thảo liên quan tới tổ chức phi nhà băng cũng giúp phân biệt rõ đơn vị phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với công ty hoạt động ko phép, phạm pháp. Qua đó, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp các cơ quan có thẩm quyền trong ngăn phòng ngừa những hành vi tù trong ngành này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời kì qua.

Nắm bắt xu hướng, cập nhật thông tin về đường ma là gì tại Việt Nam